Wednesday, November 25, 2009

La taliana come son mi




Me pare el me ga dà nome Romilda come ricordo dea so fameia che a ze vegnesta de Roma. La nostra colònia la zera su tel Monte Claro, tea Linha Tiradentes del rio das Antas, in medo polachi e taliani, in Veranópolis.
Gesù, Maria! su par sti busi e munti, ghemo laorà come mui. Taiar scapoere col roncon, i cipò col facon, e piante segarle col segon. Dopo se brusava par piantar fasoi, suche, mìlio, formento, fava, bisi... El vignal lo ghemo piantà su el monte, lora tocava portar su aqua del rio in schena par darghe el verdarame co la calsina, senò le vigne le ciapava i bissi. Sto laoro l’era ordinà da me pupà, che’l capia tuto de vigne, e anca el bevea pi vin de tuti noantri.
La nostra fameia zèrimo la mama, Angelina Fin, mi e me sorela più vècia, la Olìmpia, dopo ze vegnesto la Irene e la Maria. Go laorà su quel Monte Claro fin ai 17 ani.
Mi studiava un’ora a la matina e un’ora de note, con me zio, Toni Franceschini, che’l zera prete, e co la zia Letìcia, sorela de me pare. Go studià fin el terso libro. Go imparà scriver, leder e far conte.
Semo ndai via del Monte Claro, par via dei temporai, de le slavine che portava via case e rovinava tuto. Portava tuto zo tel rio. Nei temporai, noaltri ndàvino dormire tel paiol su tel Monte, par esser salvi de le slavine.
Dopo semo ndati a Veranòpolis, me pare el ga fato na casa rente el rio Retiro e el molin, el ga fato le rosse, messo su un vignal, in torno el quale el ga piantà figari e altri frutari, fato el potrero par le vache, cavai, mule e porchi. Parlando in mule, no me desméntego mai de na maledeta peada de na mula che la me ga fato un gnoco tea pansa.
La ua la porteino tei sesti a la Coperativa Noè, in Veranópolis, dea quale el pupa zera sòcio.
Tutte le doméneghe noaltri ndàvino a messa in Veranópolis, fando quatro chilòmetri a pié, ma me pare el ndea co le mule o coi cavai par vender o comprar qualche cosa. La fameia ze deventata granda coi altri fioi che’l Signore ga mandà - Feliciano, José, Antônio, Nilo, Vilma e Azir.
Al Retiro, dopo laorar tel vignal e in colònia, me son impiegada fin i 23 ani te a Fábrica de Linho Renner, in Veranópolis. Dopo me son maridada con Domingos Sostizzo e son ndata star con lu in Veranópolis, perché lu el zera mecànico e tornero te la Oficina Tedesco. In fine, semo ndati su a Lages (SC) e gavemo solo un fiol, el Mário, ingeniere de la Embraer nei Stati Uniti, e gavarìssino altri fioi, no fusse stà quela peada de la mula. Casa se parlea talian e dopo, nando vanti e indrio, me ga tocà parlar portoghese. Oncó, ai 84 ani, parché no son stata bona de abituarme nei Stati Uniti co me fiol, par via de a língua, vivo tel pensionato de le móneghe in São José dos Campos (SP). Sensa vignai de rincurar, scapoere da taiar, e somense da piantar, me vansa pi tempo par pregar. Dio benedissa a tutti, soratuto quei che i ga bio na stòria come a nostra!



(MSostizzo@embraer.com).
Romilda Berlanda Sostizzo
São José dos Campos (SP)

Correio Riograndense-Edição 5168-18.11.2009.

Friday, November 20, 2009

Cada um com suas flores...

O mais jovem mutilado de uma guerra bem presente lembra outra, do passado





Craig Wood fez 18 anos em abril. Tinha cara de menino, sonhos de aventura e uma tatuagem do Coringa original, de cabelos verdes, no peito. Entrou para o Exército britânico como soldado raso, foi para o Afeganistão e, uma hora e meia depois de sair na primeira patrulha, a bomba explodiu. Perdeu metade do nariz, um pedaço da boca, as duas pernas. O braço esquerdo foi amputado duas vezes, por causa de uma infecção. A sobrevivência em casos como o dele é tão difícil que o número de vítimas de amputação tríplice por trauma desse tipo gira em torno de uma dezena. Na Grã-Bretanha, Craig é o mais jovem mutilado de guerra. Na semana passada, foi à Bélgica participar das cerimônias em memória das vítimas da I Guerra Mundial. O fim da guerra é comemorado no Dia do Armistício, e até hoje, 91 anos depois, os ingleses usam papoulas vermelhas em coroas e lapelas por causa de um poema da época que fala das flores brotando entre as cruzes ("Nós somos os mortos. Dias atrás, vivíamos"). Não existem comparações possíveis entre os dois conflitos. A I Guerra foi um infernal sugadouro de vidas que flagelou a Europa. As baixas britânicas chegaram a 900 000. No Afeganistão, um conflito de outra natureza, contam-se 230 entre as forças britânicas (e quase 850 americanos). O presidente Barack Obama ainda está resolvendo se vai aumentar o número de tropas. No Iraque, um aumento similar teve o efeito de segurar os insurgentes e diminuir as baixas entre as forças aliadas. No Afeganistão é possível, mas não obrigatório, que aconteça o mesmo. A decisão é complicada. Craig Wood já não será afetado por esse tipo de coisa – ele só pensa em voltar a andar de jet ski e jogar PlayStation 3.



Fonte: Veja 2139-18.11.2009.